Otomotiv homologasyon süreçlerinin başlıca gündemlerinden birisi de akıllı hız asistanı yani ISA sistemi. Bu yazıda ISA yani Intelligent Speed Assitance Nedir ve Hangi Araçlarda Zorunludur? sorularına detaylı bir şekilde yanıt vermeye çalışacağız.
İçerik Başlıkları
ISA (Intelligent Speed Assistance) Akıllı Hız Asistanı Nedir?
GSR II regülasyonları ile devreye giren ISA sistemi, otomotiv homologasyon süreçlerinde yeni güvenlik sistemlerinden birisi olarak önümüze geliyor. Akıllı hız asistanı olarak Türkçe karşılığı bulan sistem özel ve uygun geri bildirim sağlayarak sürücüye yol ortamına uygun hızı korumasına yardımcı olan bir sistem anlamına geliyor.
ISA Hangi Araçlarda Zorunludur?
ISA Sistemi M1 kategorisi otomobiller, M2 ve M3 kategorisi minibüs/otobüsler, N1 kategorisi kamyonetler, N2 ve N3 kategorisi kamyonlarda zorunludur. Ayrıca ayrı teknik ünite (STU) olarak onaylanabilir.
Akıllı Hız Destek Asistanı Yönetmeliği Nedir?
Akıllı hız asistanı EU 2019/2144 yönetmeliğince araçlarda tanımlanmış olup sistemin şartlarına ilişkin kriterleri ise EU 2021/1958 sayılı yönetmelik belirler. Bir aracın veya ayrı teknik ünitenin tip onay belgesi alabilmesi için EU 2021/1958 sayılı yönetmeliğin şartlarını sağlayarak testlerden başarıyla geçmesi gerekmektedir. Daha sonra onay kuruluşu bu konuda tip onayını düzenler.
ISA Sistemi Tedarikçileri Kimlerdir?
Şu ana kadar Türkiye’de ISA sistemini onaylı olarak piyasaya süren 3 farklı marka bilgisine ulaşmış bulunuyoruz. Rekabet kuralları ve ticari sır etiği gereği bu bilgileri ancak bizimle iletişime geçmeniz halinde paylaşabileceğiz.
Akıllı Hız Destek Asistanı Ne İşe Yarar?
Akıllı hız asistanı sürücüye yollardaki hız limitleri konusunda uyarılarda bulunur ve sürüş güvenliğini artırır.
ISA Çalışma Şartları Nelerdir?
ISA sistemi çalışmasında aşağıdaki şartları sağlaması gerekiyor. Ayrıca EU 2021/1958 yönetmeliğindeki idari ve teknik kriterleri de yerine getirmesi gerekiyor.
(A) Sürücünün, gaz pedalı kontrolü aracılığıyla veya özel, uygun ve etkili geri bildirim yoluyla geçerli hız sınırının aşıldığı konusunda uyarılması mümkün olacaktır;
(B) sistemi kapatmak mümkün olacaktır; hız sınırına ilişkin bilgiler yine de sağlanabilecek ve akıllı hız yardımı, araç ana kontrol anahtarının her etkinleştirilmesinde normal çalışma modunda olacaktır;
(C) Özel ve uygun geri bildirim, araçta sunulan altyapı sinyallerine veya elektronik harita verilerine veya her ikisine dayalı olarak yol işaretleri ve sinyallerinin gözlemlenmesi yoluyla elde edilen hız sınırı bilgilerine dayalı olacaktır;
(D) sürücülerin sistem tarafından bildirilen araç hızını aşma olasılığını etkilemeyecektir;
(E) performans hedefleri, gerçek sürüş koşullarında hata oranını önleyecek veya en aza indirecek şekilde belirlenecektir.
ISA Sistemi Uygulama Tarihleri
Akıllı Hız Asistani Avrupa Birliği ve Türkiye başta olmak üzere Avrupa Birliği standartlarına uyum sağlayan ülkelerde yeni araç tiplerinde Temmuz 2022 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmaktadır. Ancak mevcut tip onayına sahip araçlar için 7 Temmuz 2024 tarihinden itibaren zorunluluk başlıyor.
Türkiye’de ISA Sistemi AB 2019/2144 yönetmeliği tarafından zorunlu kılınmıştır. Ayrıca 27 Nisan tarihli Resmi Gazete‘de Avrupa Birliği’nden farklı olarak uygulama mevcut tip onaylı araçlar için 1 Ocak 2025 tarihine ertelenmiştir. Bununla birlikte 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren belirtilen araç kategorilerinin ISA sistemi olmadan satışı mümkün olmayacak.
ISA’nın Teknolojik Yapısı ve Bileşenleri
Teknik Detayı
ISA, çeşitli sensörler ve yazılım teknolojileri kullanarak araçların hız sınırlamalarına uyum sağlamasına yardımcı olan bir sistemdir. Temelde, araç kamerası, trafik işaretlerini algılayarak ve GPS verilerini sürekli güncelleyerek çalışır. Bu bilgiler, aracın bilgisayarına iletilir ve sürücünün mevcut hız sınırlarını aşmasını önleyecek şekilde aracın hızını otomatik olarak ayarlar.
Bileşenler ve İşleyiş
- Kamera Sistemi: Yol işaretlerini tespit eder.
- GPS Alıcısı: Konum bazlı hız limiti bilgilerini sağlar.
- Merkezi İşlem Birimi: Aldığı verileri işleyerek aracın hızını kontrol eder.
- Arayüz: Sürücüye geri bildirim sağlar ve sistemin manuel olarak ayarlanmasına olanak tanır.
ISA’nın çalışmasıyla ilgili aşağıdaki bilgilendirici video sizlere fikir sağlayacaktır.
Türkiye’de ISA Sistemi için Haritalama Yapıldı mı?
Elimizdeki bilgiler doğrultusunda haritalama ve navigasyon çözümü sunan 2 firma Türkiye haritasında gerekli çalışmalar yaptı. OEM araç üreticileri bu iki firmanın çözümlerini araçlarına entegre ederek sistemi kullanılabilir olarak sunabiliyor.
Ancak şu ana kadar ulaştığımız bilgilere göre Mercedes-Benz Sprinter araçlar için ISA teknolojisi M2-M3 kategorisi araç dönüşümünde üretici tarafından harici olarak takılmak zorundadır. 29 Nisan tarihi itibariyle bu güncel bilgidir ve bir gelişme olduğunda yazımızda bilgilendirmeyi değiştireceğiz. Bunun için ilgili tedarikçilerden ürünler temin edilerek araç testleri yapılacaktır. Konuyla ilgili mühendislik çözümlerimiz bulunmaktadır.
ISA’nın Türkiye’de Sorunlu Çalışması
Bazı araç üreticileri tarafından araçlara entegrasyonu yapılan ISA ülkemizde sorunlu olarak çalışabilmektedir. Bunun nedeni ise haritalama sistemi ve ülkemizdeki tabela şekilleridir. EU 2021/1958 yönetmeliğinde tanımlanan 27 ülkenin dahil olduğu Avrupa Birliği tabela sistemi ile çalışan ISA sistemleri Türkiye’nin tabela çeşidinin farklılığından kaynaklı hatalı çalışmaktadır.
Hız sınırları, tabela görüntüleri ve araç kategorisi bazlı farklılıklar bu sorunlara neden olabiliyor. Bu nedenle yazılım güncellemeleri ile uzun vadede bu sorunlar giderilecektir diye düşünüyoruz. Türkiye pazarını önemli gören üreticiler bu sistemi uygun çalışır halde sunabiliyor.
Üst Yapı – 2. Aşama Tip Onaylarda ISA Onayı
Ülkemizde yaygın olarak üst yapı 2. aşama tip onay belgesi ile M2 ve M3 kategorisi otobüs üretimi yapılmaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz temel araçta bulunması gereken sistemler bazı araçlarda standart donanım olarak gelirken bazı araçlarda ise üst yapı üreticileri tarafından montajının yapılarak onayının alınması gerekliliğini ortaya koydu. Tamamlanmamış N2 kategorisi olarak gelen bazı araç gruplarında bu sistem Türkiye için uyum sorunu bulunması nedeniyle hariç tutulabiliyor.
Bu nedenle birçok araç grubunda standart olmasının yanı sıra üst yapıcılar için ihtiyaç duyulan konularda çözümlerimizi oluşturmuş ve onay süreçlerini baştan sona yönetebilecek yetkinliğe sahip olmuş bulunmaktayız.
Araç üst yapı (2. Aşama) tip onay belgesi çözümlerimiz için iletişime geçebilirsiniz.
