Otomotiv homologasyon nedir? Bu sorunun yanıtı aslında çok detaylı konulara girmemize de imkan tanıyor. Birlikte Homologasyon tanımına ve sektörel işleyişi inceleyelim.
İçerik Başlıkları
Öncelikle Homologasyon Nedir Sorusuyla Başlayalım
Homologasyon birçok kaynaktan ulaşabileceğiniz bir tanıma sahip. Yunanca anlaşma anlamına gelen “Homologos” kelimesinden türetilmiş (Wikipedia). Genel olarak düzenleyici kuralların belirlenmesi ve otoritelerin bu işleyişi yönetmesini tanımlar.
Otomotiv Homologasyon Tanımı
Otomotiv homologasyon, sektörde üretimi gerçekleşen araç ve araçlara ilişkin komponentlerin (Örneğin koltuklar, kapılar vb) / ayrı teknik ünitelerin (Örneğin aracın bir bölümü) düzenleyici mevzuatlara uyumluluğunun sağlanması için yapılan çalışmaları ifade eder.
Otomotiv sektöründe üreticiler belli kurallara uymak zorundadır. Bunun başında ürünün Avrupa Birliği yönetmelikleri, Birleşmiş Milletler regülasyonları ve ülkelerin ulusal yönetmelikleri gelir.
Bu düzenleyici mevzuatlara uyum sağlayan üreticiler ise tip onay belgesi alarak kalitesinin ispatını gerçekleştirir. Ayrıca ürünlerin kullanılması için ilgili regülasyonlara uygun üretim yapmak zorunludur.
Otomotiv Homologasyon Regülasyonları
Avrupa Birliği Yönetmelikleri, Ulusal Yönetmelikler ve Birleşmiş Milletler regülasyonlarını tek bir kelimeyle ifade ederek devam edeceğiz. “Regülasyon“. Regülasyonlar otomotiv sektöründe olduğu gibi birçok sektörde düzenleyici mevzuatlar olarak bilinir ve literatürde kullanımı bu şekildedir.
Otomotiv homologasyon regülasyonları ise komisyonlar tarafından belirlenir. Örneğin bir M3 kategorisi otobüsün veya M1 kategorisi otomobilin hangi gereklilikleri yerine getirmesi gerektiği konusunda komisyonlar kararlar alır. Bu komisyonlarda üreticiler ve otoritelerin yetkilileri yer alır.
Burada daha anlaşılır örnek vermek gerekirse bir otobüs koltuğunun hangi tasarım kriterlerine sahip olması gerektiği, mukavemeti, kullanım amacı gibi konularda görüşler ele alınarak uygun kararlar alınır. Bu regülasyonlar sürekli geliştirilerek sürümler halinde yayınlanır.
Birleşmiş Milletler Regülasyonları (UN ECE Regülasyonları)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu yani The United Nations Economic Commission for Europe olarak otomotiv sektörüyle birlikte birçok sektörün işleyişini belirleyen regülasyonları yayınlar. Bu komisyon tarafından otomotiv sektöründe tüm alt sistemlerin kuralları alt komisyonlar tarafından belirlenir. Ülkemizde kısaltması BM/AEK Regülasyonları olarak yapılır. Örneğin pasif güvenlik komisyonu, genel güvenlik komisyonu gibi alt komisyonlar araç/komponent şartlarını belirler.
Birleşmiş Milletler regülasyonlarına daha sonra detaylı bir inceleme yapacağız ancak komisyonlar ve güncellemeler için resmi web sitesinden de bilgi alabilirsiniz: UN ECE Vehicle Regulations
Avrupa Birliği Yönetmelikleri
Avrupa Birliği sınırları ve AB şartlarını kabul eden ülkeler için geçerli olan yönetmelikler olarak tanımlayabiliriz. Bu yönetmelikler yine AB komisyonları tarafından yayınlanır. Yayınlanan yönetmelikler Birleşmiş Milletler standardlarıyla uyumlu olarak ele alınır. Araç tip onay belgesi de aynı şekilde Avrupa Birliği yönetmeliği olan EU 2018/858, EU 167/2013, EU 168/2013 gibi yönetmeliklere göre alınır.
Yönetmelikler AB resmi gazetesinde yayınlanır ve yürürlüğe girer. EUR LEX
Ulusal Yönetmelikler
Her ülkenin ayrıca kendi ulusal yönetmeliği bulunur. Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik (AİTM) ve Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (MARTOY) ülkemizde zorunlu uygulanan araç tip onay yönetmelikleridir.
AİTM, yurt içi pazarda üreticilere ülke içi işleyişi kolaylaştırmak adına düzenlenen yönetmelik iken MARTOY, AB yönetmeliğinin direk alınmış halidir.
AİTM ve MARTOY tip onay belgesi işlemleri TSE tarafından yürütülmektedir.
Otomotiv Homologasyonda Genel İşleyiş
Öncelikle üreticiler birçok standarda uyum sağlamak zorunda dedik. Bunun başında kalite yönetim sistemi gereklilikleri gelir. Akabinde otomotiv regülasyonları gelir. Üretimi gerçekleştirilen araç veya komponente göre belirlenen kriterler doğrultusunda testler ve onay süreçleri işletilir. Bu işleyişi üretici bünyesinde homologasyon mühendisi varsa o yoksa mühendislik ve danışmanlık firmaları gerçekleştirir.
Avrupa Birliği (EU) Tip Onay Belgesi Nerelerde Geçerli?
Avrupa Birliği tip onay belgesi AB sınırları başta olmak üzere ilgili yönetmelikleri tanıyan ülkelerin tamamında geçerlidir. Ancak bazı süreçler fark göstermektedir. Örneğin AB tip onayınız varsa AB içinde direk tescil imkanınız bulunur. Ayrıca tanıyan ülkelerde de direk tescile imkan tanınır. Ancak AB dışında ihracat/ithalat söz konusu ise bu noktada ulusal tip onay belgesi alınır. İlgili ülkenin yönetmeliklerine göre ulusal tip onay belgesi alınarak tescil işlemleri yapılır.
Bu süreçte birçok ülke AB yönetmeliği şartlarını direk kabul eder ve akabinde ulusal tip onay belgesi düzenler. Bazı ülkeler ise sizden ilave gereklilikleri sağlamanızı isteyebilir. Bu konu çok spesifik olup her ülke için ayrı bir araştırma yapmak gerekiyor.
Birleşmiş Milletler Regülasyonları Hangi Ülkelerde Geçerli?
BM regülasyonlarına göre tip onay belgesi almış bir üretici Birleşmiş Milletler Üye Ülkelerinin tamamına ürününün ihracatını direkt olarak gerçekleştirebilir. Araç tip onay belgesi henüz BM regülasyonları tarafından düzenlenmemektedir. (ECE R0 Otomobiller hariç).
Homologasyon Mühendisi Ne İş Yapar ve Maaşları Ne Kadar?
Homologasyon mühendisi üreticinin yukarıda bahsettiğimiz bu mevzuatlara uyumluluğunu sağlayacak AR-GE faaliyetlerini yürütür. Test organizasyonu, dokümantasyon ve onay süreçlerini yönetir. Dünyada ve ülkemizde tecrübeli homologasyon mühendisi sayısı diğer birçok branşa göre çok azdır. Öyle ki bu alanda uzmanlık kazanmak için birçok konuyu da aynı anda takip etmek ve deneyimlemiş olmak gerekir.
Homologasyon mühendisi maaşları konusuna gelince ülkemiz için bir şey söylemek doğru olmaz ancak AB bölgesinde ortalama 2500-4000 Euro bandında maaş skalası bulunmaktadır. Burada tecrübe ve üretici faktörü her şeyi belirler. Aynı zamanda sadece üreticiler değil akredite teknik servisler de homologasyon mühendisi çalıştırmaktadır.
Homologasyon Mühendisi sertifikası gibi bir sertifika bulunmamaktadır. Özellikle AB bölgesindeki üreticiler diplomadan ziyade yetkinliği ele alır. Ancak ülkemizde AİTM yönetmeliğine göre onaylanmış bir aracın proje ve uygunluk belgesini imzalamak için Yetkili Teknik Sorumlu eğitimini tamamlamış ve sertifikasını almış olmanız gerekmektedir. Burada tecrübe aranmaz ve kısa bir eğitim sonrası sınavı başarıyla geçerseniz bu sertifikayı almış olursunuz. Daha sonra üretici tarafında iş imkanı elde edebilirsiniz.
EU tip onay işlemlerinde ise bu gereklilik bulunmamaktadır. Üretimi durdurmaya yetkili kişiler uygunluk belgesini imzalayabilmektedir.
Homologasyon Testleri
Otomotiv sektöründe homologasyon testleri akredite teknik servisler ve yine akredite olsun veya olmasın laboratuvarlarda gerçekleştirilir. Bunların çok detaylı kriterleri bulunuyor bu nedenle sorularınız varsa bize ulaşabilirsiniz. Testler ülkemizde Bursa ve Ankara bölgesinde laboratuvar imkanları olarak sunulmaktadır. Bunun dışında nadiren farklı illerde çeşitli laboratuvarlar bulunmaktadır. Eğer bir araçla ilgili testleriniz olacaksa mutlaka yolunuz Bursa veya Ankara yönüne düşecektir. Onay otoritesi TSE ise Ankara’da hizmet vermektedir.
Homologasyon Mühendislik ve Danışmanlık Hizmetleri
Öncelikle tip onay belgesi almak için bünyenizde tecrübeli bir homologasyon mühendisi çalıştırmak zorunda değilsiniz. Ancak üretiminize göre bu ihtiyacı da karşılamak gerekebilir. Bu konuda işin içine tamamen şirket politikanız ve maliyetler girer. Bu nedenle bir homologasyon mühendisi ile çalışmaya alternatif olarak homologasyon mühendislik ve danışmanlık hizmeti veren şirketlerden hizmet alabilirsiniz.
Eğer bir ekibiniz yoksa bu alanda bu sizin için daha faydalı olacaktır. Zira mühendislik ve danışmanlık firmaları birçok konuyu ve mevzuatı aynı anda takip ettiği için sizi ilgilendiren gelişmeleri de hızlıca aktarır. Bu konuda tecrübeli kadromuzla yıllar içinde güçlü referanslar elde ettik. Sizler de bu ihtiyacı karşılamak isterseniz bizimle tanışmanızı isteriz.
Homologasyon nedir? Otomotiv Homologasyon Nedir? Homologasyon Mühendisi ve Maaşları konusunu detaylı ve anlaşılır şekilde anlatmaya çalıştık. Diğer blog yazılarımızdan farklı bilgilere de ulaşabilirsiniz.
Bizleri sosyal medya üzerinden takip edebilirsiniz.
